در دنیای دیجیتال امروز، کارمندان، پیمانکاران و کاربران اینترنتی به راحتی با یک نام کاربری و رمز عبور میتوانند به سامانهها و برنامههای کاری خود دسترسی پیدا کنند. این راحتی در استفاده اما یک روی دیگر هم دارد: افزایش احتمال قربانی شدن در حملات فیشینگ. فیشینگ یکی از رایجترین و خطرناکترین حملات سایبری است که میلیونها کاربر و سازمان را تهدید میکند.
فیشینگ چیست؟
فیشینگ چیست؟ فیشینگ نوعی حمله مهندسی اجتماعی است که مهاجمان از آن برای سرقت اطلاعات حساس افراد استفاده میکنند. این اطلاعات شامل نام کاربری، رمز عبور، اطلاعات کارت اعتباری، شماره شناسایی و دادههای حساس سازمانی است. مهاجمین با استفاده از ایمیلها، پیامهای جعلی یا وبسایتهای ساختگی، قربانیان را فریب میدهند تا اطلاعات خود را در اختیار آنها قرار دهند.
یکی از ویژگیهای بارز حملات فیشینگ، عامل غافلگیری است. مهاجمان ایمیلهای فیشینگ را در زمانی ارسال میکنند که کاربر مشغول کار یا حواسش پرت است. به همین دلیل حتی کاربران با تجربه نیز ممکن است فریب بخورند.
بر اساس گزارش FBI در سال ۲۰۲۰، حملات فیشینگ ۳۲.۳۵٪ از کل جرایم سایبری را تشکیل دادهاند و بیش از ۲۴۱ هزار مورد فیشینگ در این سال ثبت شده است. این عدد در پنج سال اخیر بیش از ده برابر شده و نشان میدهد که فیشینگ یکی از تهدیدات روزافزون سایبری است.
عملکرد حمله فیشینگ
حملات فیشینگ معمولاً از طریق ایمیل یا پیامهای فوری انجام میشوند. مراحل معمول یک حمله فیشینگ به این صورت است:
مهاجم یک وبسایت معتبر را شناسایی کرده یا دامنهای جعلی مشابه ایجاد میکند.
ایمیلی طراحی میشود تا دریافتکنندگان را ترغیب به کلیک روی لینک یا بارگیری پیوست کند.
کاربر پس از کلیک، اطلاعات شخصی خود را وارد میکند یا بدافزاری روی سیستم او نصب میشود.
مهاجم با استفاده از اطلاعات به دست آمده، به دادههای حساس یا حسابهای کاربری دسترسی پیدا میکند.
چرا فیشینگ موفق است؟
ایجاد ایمیلها و وبسایتهای جعلی نیاز به مهارت پیشرفته ندارد.
حملات به راحتی قابل مقیاسبندی هستند و میتوانند به میلیونها نفر ارسال شوند.
انسانها هنوز ضعیفترین حلقه امنیتی محسوب میشوند و به راحتی در دام فیشینگ میافتند.
انواع حملات فیشینگ
1. فیشینگ عمومی
این نوع فیشینگ، معمولترین شکل حمله است که مهاجم ایمیل جعلی را به تعداد زیادی از کاربران ارسال میکند. هدف، فریب تعداد محدودی از کاربران برای ارائه اطلاعات است.
2. فیشینگ نیزهای (Spear Phishing)
این نوع فیشینگ هدفمند و اختصاصی است. مهاجم ابتدا اطلاعات شخصی قربانی مانند موقعیت مکانی، شماره تلفن، خریدهای اخیر یا شبکههای اجتماعی او را جمعآوری میکند. سپس ایمیل یا پیام فیشینگ را طوری طراحی میکند که کاملاً متناسب با قربانی باشد. فیشینگ نیزهای به دلیل هدفمند بودن، تشخیص سختتر و اثرگذاری بیشتری دارد.
3. والینگ (Whaling)
والینگ نوع پیشرفته فیشینگ نیزهای است که افراد مهم سازمانی مانند مدیرعامل یا مدیر مالی را هدف قرار میدهد. مهاجمان سعی میکنند با فریب زیردستان، کنترل حسابهای حساس سازمان را به دست آورند. این حملات میتوانند خسارت مالی و اعتباری سنگینی به شرکتها وارد کنند.
4. حمله جعل (Spoofing)
در این حمله، مهاجم خود را به عنوان یک شخص یا سازمان معتبر جا میزند تا قربانی اطلاعات خود را ارائه دهد. فیشینگ معمولاً با جعل ایمیل، وبسایت یا شماره تلفن انجام میشود.
خطرات حملات فیشینگ
- یک حمله موفق فیشینگ میتواند تأثیرات جبرانناپذیری بر افراد و سازمانها داشته باشد:
- سرقت دادههای حساس و دسترسی غیرمجاز به سیستمها
- قفل کردن حسابها و تغییر رمز عبور برای جلوگیری از دسترسی قانونی
- نصب بدافزار و باجافزار روی شبکه سازمانی
- سرقت پول، مالکیت معنوی و دادههای مشتریان
- آسیب به اعتبار سازمانی و اعتماد کاربران
چگونه از فیشینگ جلوگیری کنیم؟
1. آموزش و آگاهی کاربران
آموزش کاربران و کارکنان، اولین خط دفاعی در برابر حملات فیشینگ است. آموزش باید شامل:
شناسایی ایمیلها و لینکهای مشکوک
بررسی آدرسهای وبسایت و ایمیلهای دریافتی
آشنایی با انواع حملات فیشینگ و والینگ
2. استفاده از احراز هویت چندعاملی (MFA)
اعمال MFA باعث میشود حتی در صورت لو رفتن رمز عبور، مهاجم نتواند وارد سیستم شود.
3. بررسی امنیت وبسایتها
اطمینان حاصل کنید که سایتها دارای SSL و HTTPS هستند. علامت قفل کنار URL را بررسی کنید و از وارد کردن اطلاعات در سایتهای ناشناس خودداری کنید.
4. فیلترهای ایمیل و ابزارهای ضد فیشینگ
استفاده از نرمافزارهای آنتیفیشینگ، فیلترهای اسپم و مرورگرهای بهروز کمک میکند ایمیلها و سایتهای مخرب شناسایی شوند.
5. بهروز رسانی سیستم و مرورگر
مرورگرها و سیستم عاملهای قدیمی آسیبپذیریهای امنیتی دارند که مهاجمان میتوانند از آن سوءاستفاده کنند. بهروزرسانی مرتب سیستمها و نصب وصلههای امنیتی الزامی است.
6. سیاستهای امنیتی سازمان
سازمانها باید سیاست امنیتی جامع داشته باشند که شامل:
مدیریت رمز عبور
دسترسی محدود به اطلاعات حساس
آموزش مداوم کارکنان
استفاده ایمن از ایمیل و شبکههای اجتماعی
7. رمزگذاری و فایروال
رمزگذاری دادهها و استفاده از فایروالهای برنامه وب (WAF) از اطلاعات حساس در برابر حملات فیشینگ و نفوذ محافظت میکند.
نکات کلیدی برای کاربران
هیچگاه اطلاعات شخصی یا مالی خود را از طریق ایمیل ارسال نکنید.
ایمیلها و لینکهای مشکوک را حذف کنید یا به عنوان اسپم علامتگذاری کنید.
از رمزهای عبور قوی و منحصر به فرد استفاده کنید و آنها را در چند حساب مشترک به کار نبرید.
نرمافزار آنتیویروس و ابزارهای امنیتی خود را بهروز نگه دارید.
مرورگر و سیستم عامل خود را همیشه به آخرین نسخه ارتقا دهید.
حملات فیشینگ همچنان یکی از تهدیدات اصلی سایبری برای افراد و سازمانها هستند. با آموزش، رعایت نکات امنیتی، بهروز رسانی سیستمها و استفاده از احراز هویت چندعاملی میتوان ریسک این حملات را به شدت کاهش داد.
پارس تدوین توصیه میکند که سازمانها و کاربران همیشه هوشیار و آماده مقابله با حملات فیشینگ باشند و برای حفاظت از اطلاعات و داراییهای خود از روشهای پیشگیرانه استفاده کنند.
سوالات متداول
فیشینگ چیست؟
فیشینگ یک نوع حمله سایبری است که مهاجم با استفاده از ایمیل، پیامهای جعلی یا وبسایتهای فریبنده، اطلاعات حساس کاربران مثل نام کاربری، رمز عبور و اطلاعات مالی را سرقت میکند. هدف اصلی فیشینگ، دسترسی غیرمجاز به حسابها و سرقت هویت افراد یا اطلاعات سازمانها است.
حمله فیشینگ چگونه کار میکند؟
معمولاً مهاجم ابتدا یک وبسایت یا ایمیل جعلی ایجاد میکند. سپس با ارسال لینک یا پیوست به قربانی، او را فریب میدهد تا اطلاعات شخصی خود را وارد کند یا بدافزاری را دانلود نماید. با این اطلاعات، مهاجم به دادههای حساس یا حسابهای کاربری دسترسی پیدا میکند.
انواع فیشینگ کدامند؟
مهمترین انواع حملات فیشینگ شامل موارد زیر هستند:
فیشینگ عمومی: ارسال ایمیل جعلی به تعداد زیادی از افراد.
فیشینگ نیزهای (Spear Phishing): حمله هدفمند به افراد خاص با جمعآوری اطلاعات شخصی آنها.
والینگ (Whaling): حمله فیشینگ به مدیران و افراد مهم سازمان.
جعل (Spoofing): جعل هویت یک شخص یا سازمان معتبر برای فریب قربانی.
فیشینگ نیزهای با فیشینگ عمومی چه تفاوتی دارد؟
فیشینگ عمومی به صورت گسترده و برای تعداد زیادی کاربر ارسال میشود، در حالی که فیشینگ نیزهای هدفمند است و قربانی خاصی را نشانه میگیرد. در فیشینگ نیزهای، ایمیلها و لینکها به شکل شخصیسازی شده طراحی میشوند تا احتمال موفقیت حمله بیشتر شود.
والینگ چیست و چرا خطرناک است؟
والینگ نوع پیشرفته فیشینگ نیزهای است که افراد مهم سازمانی مانند مدیرعامل یا مدیر مالی را هدف قرار میدهد. مهاجمان با فریب کارکنان یا زیردستان، کنترل حسابها و اطلاعات حساس سازمان را به دست میآورند. این نوع حملات میتواند خسارت مالی و اعتباری بسیار بالایی داشته باشد.
